Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ sinh ngày 1 tháng 7 năm 1929 tại làng Bích Khê, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị. Ông thuộc dòng họ Hoàng Hữu, một dòng họ khoa bảng có tiếng tăm ở đất Quảng Trị.
Tháng 5 năm 1947, ông bắt đầu làm báo, viết văn, trở thành phóng viên và biên tập viên cho tờ nhật báo Cứu Quốc. Tháng 9 năm 1948, ông trở lại Huế, tiếp tục hoàn thành chương trình trung học ở Trường Khải Định (về sau trường dời ra Hà Tĩnh và đổi tên thành Trường Huỳnh Thúc Kháng).
Sau khi học xong Tú Tài, tháng 10 năm 1950, ông vào đại học tại trường Dự Bị Đại Học Liên khu 3 và 4 tại Thanh Hóa, theo khoa Văn-Triết. Sau hiệp định Genève, ông được tự do và vào Sài Gòn sống, dạy sinh ngữ Anh – Pháp ở các trường tư thục và theo nghề viết nhạc, hoạt động văn nghệ.
Năm 1955, Hoàng Thi Thơ sáng tác hai bài trường ca đầu tiên mang tên “Triều Vui Thế Hệ” & “Máu Hồng Sử Xanh”. Năm sau, ông cho ra đời trường ca “Ngày Trọng Đại” và đến năm 1963 là “Tiếng Trống Diên Hồng”.
Năm 1957, ông bắt đầu tổ chức những kỳ Đại Nhạc Hội tại rạp Thống Nhất Sài Gòn.
Tháng 9 năm 1957, ông lập gia đình với Ca sĩ Thúy Nga và có 4 người con: 3 trai 1 gái. Trong đó, người con trưởng là Hoàng Thi Thi, vừa là nhạc sĩ vừa là kỹ sư. Ngoài ra ông còn một người con nuôi là Hoàng Thi Thao, người cháu ruột gọi ông bằng chú và cũng là người theo sát chân ông trong nhiều năm hoạt động văn nghệ.
Năm 1961, ông thành lập Đoàn Văn nghệ Việt Nam gồm hơn 100 nghệ sĩ tên tuổi và lưu diễn qua nhiều nước Á Châu cũng như nhiều thành phố trên thế giới: Vạn Tượng, Hồng Kông, Đài Bắc, Tokyo, Bangkok, Singapore, Sénégal, Paris, London… và nhiều nơi ở Hoa Kỳ.
Năm 1967, ông thành lập tiếp Đoàn Văn Nghệ Maxim, gồm 70 diễn viên ca-vũ-nhạc-kịch, tổ chức những chương trình ca vũ nhạc kịch đặc biệt tại nhà hàng Maxim. Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ là người duy nhất được Bộ Thông Tin và Tổng Cục Chiến Tranh Chính Trị Việt Nam Cộng Hòa nhiều lần cử thành lập và dẫn các đoàn văn nghệ Việt Nam sang Châu Âu trình diễn…
Tháng 4 năm 1975, Đoàn Văn Nghệ Maxim của ông đang lưu diễn ở Nhật Bản thì xảy ra sự kiện lịch sử ngày 30-4-1975. Ông không thể trở về nước được và từ đó phải định cư ở Hoa Kỳ. Ông có về Việt Nam 2 lần kể từ năm 1993.
Sáng Chủ Nhật 23 tháng 9 năm 2001, ông qua đời một cách thanh bình tại nhà riêng ở Glendale, California. Ông được an táng tại vườn Vĩnh Cửu – nghĩa trang Peek Family, Quận Cam. Mộ của ông nằm ở nhà quàn Heritage Memorial Service, 17712 Beach Boulevard, Huntington Beach, Hoa Kỳ.
Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ sáng tác trên 500 ca khúc từ tình ca đến nhạc quê hương, dân ca đến nhạc thời trang, đoản khúc đến trường ca, nhạc cảnh đến nhạc kịch.
Khoảng năm 1972-1973, ông sử dụng thêm bút danh mới là Tôn Nữ Trà Mi và sáng tác một loạt ca khúc mà báo chí thời đó gọi là “đem lại cho làng tân nhạc Việt Nam luồng sinh khí mới và cảm hứng tân kỳ” như “Rước Tình Về với quê hương”, “Việt Nam Ơi Ngày Vui Đã Tới”, “Ô Kìa Đời Bỗng Dưng Vui”, “Xây Nhà Bên Suối”, “Ngày Vui Lý Tưởng”… Những ca khúc này đã quen thuộc với người Việt Nam cho đến tận nay.
Trong thời gian cộng tác với nhà hàng Maxim’s ở Sài Gòn, ông đã thực hiện những tiết mục ca nhạc kịch dã sử và sáng tác những ca khúc hào hùng như “Quang Trung Đại Phá Quân Thanh” hoặc “Trưng Vương Đại Phá Quân Đông Hán”.
Ông còn là tác giả quyển “Để Sáng Tác Một Bài Nhạc Phổ Thông” xuất bản vào năm 1953, dày 500 trang rất nổi tiếng với những phần hướng dẫn về hòa âm, luật sáng tác…
Nguồn: Rước Tình Về Với Quê Hương – Đọt Chuối Non